[1]. Giriş
Göni ýyladyş we bug bilen ýylatmak ýaly adaty ýyladyş usullary bilen deňeşdirilende, ýylylygy geçirýän ýagy ýylatmak energiýa tygşytlamagyň, birmeňzeş ýyladyşyň, ýokary temperatura gözegçilik takyklygynyň, pes iş basyşynyň, howpsuzlygyň we amatlylygyň artykmaçlyklaryna eýedir. Şonuň üçin 1980-nji ýyllardan bäri meniň ýurdumda ýylylyk geçiriji nebitiň gözlegleri we ulanylyşy çalt ösdi we himiýa senagatynda, nebiti gaýtadan işlemekde, nebithimiýa senagatynda, himiýa süýümi, dokma, ýeňil senagat, gurluşyk materiallarynda dürli ýyladyş ulgamlarynda giňden ulanyldy. , metallurgiýa, däne, nebit we azyk önümçiligi we beýleki pudaklar.
Bu makalada, esasan, ulanylanda ýylylyk geçiriji ýagyň kokslanmagynyň emele gelmegi, howplary, täsir ediji faktorlary we çözgütleri ara alnyp maslahatlaşylýar.

[2]. Koksyň emele gelmegi
Heatylylyk geçiriji ýagyň ýylylyk geçiriş prosesinde üç esasy himiki reaksiýa bar: termiki oksidlenme reaksiýasy, termiki ýarylma we termiki polimerizasiýa reaksiýasy. Kokslamak termiki oksidlenme reaksiýasy we termiki polimerizasiýa reaksiýasy bilen öndürilýär.
Malylylyk polimerizasiýa reaksiýasy, ýyladyş ulgamynyň işleýşi wagtynda ýylylyk geçiriji ýag gyzdyrylanda ýüze çykýar. Bu reaksiýa poliksik aromatiki uglewodorodlar, kolloidler we asfalten ýaly ýokary gaýnadýan makromolekulalary döreder, olar ýuwaş-ýuwaşdan gyzdyryjy we turbageçirijiniň üstünde koks emele getirýär.
Malylylyk okislenme reaksiýasy, esasan, açyk ýyladyş ulgamynyň giňeldiş tankyndaky ýylylyk geçiriji ýag howa bilen aragatnaşyk saklanda ýa-da aýlanyşyga gatnaşanda ýüze çykýar. Bu reaksiýa pes molekulaly ýa-da ýokary molekulaly spirtler, aldegidler, ketonlar, kislotalar we beýleki kislotaly komponentleri döreder we koks emele getirmek üçin kolloidler we asfalten ýaly ýelimli maddalary döreder; termiki okislenme adatdan daşary ýagdaýlar sebäpli ýüze çykýar. Occursüze çykandan soň, ýylylyk ýarylmagyny we termiki polimerizasiýa reaksiýalaryny çaltlaşdyrar, ýelimliligiň çalt ýokarlanmagyna, ýylylyk geçirijiliginiň peselmegine, gyzgynlygyň we peç turbasynyň kokslanmagyna sebäp bolar. Öndürilen kislotaly maddalar enjamlaryň poslamagyna we syzmagyna sebäp bolar.

[3]. Koks etmegiň howplary
Ulanylanda ýylylyk geçiriji ýagdan emele gelen koks, izolýasiýa gatlagyny emele getirer, ýylylyk geçirijilik koeffisiýentiniň peselmegine, işleýiş temperaturasynyň ýokarlanmagyna we ýangyç sarp edilişiniň ýokarlanmagyna sebäp bolar; beýleki tarapdan, önümçilik prosesi bilen talap edilýän temperatura üýtgewsiz galýandygy sebäpli, ýyladyş peç turbasynyň diwarynyň temperaturasy birden ýokarlanar, peç turbasynyň çişmegine we ýarylmagyna sebäp bolar we netijede peç turbasynyň üsti bilen ýanar, ýylylyk peçiniň döremegine sebäp bolar ot alyň we partlaň, enjamlara we operatorlara şahsy şikes ýaly agyr hadysalara sebäp bolýar. Soňky ýyllarda şeýle hadysalar ýygy-ýygydan ýüze çykdy.

[4]. Koka täsir edýän faktorlar
(1) transferylylyk geçiriji ýagyň hili
Aboveokardaky koks emele getiriş prosesi seljerilenden soň, oksidleniş durnuklylygy we ýylylyk geçiriji ýagyň ýylylyk durnuklylygy koks tizligi we mukdary bilen berk baglanyşyklydyr. Köp ýangyn we partlama hadysalary ýylylyk durnuklylygynyň pesligi we ýylylyk geçiriji ýagyň okislenme durnuklylygy sebäpli ýüze çykýar, bu bolsa iş wagtynda çynlakaý kokslamaga sebäp bolýar.
(2) heatingyladyş ulgamyny taslamak we oturtmak
Heatingyladyş ulgamynyň dizaýny bilen üpjün edilen dürli parametrler we enjamlary gurnamagyň ýerlikli bolmagy ýylylyk geçiriji ýagyň koks meýillerine gönüden-göni täsir edýär.
Her enjamyň gurnama şertleri başga, bu ýylylyk geçiriji ýagyň ömrüne hem täsir eder. Enjamlary oturtmak ýerlikli bolmaly we ýylylyk geçiriji ýagyň ömrüni uzaltmak üçin işe girizilende wagtynda düzediş gerek.
(3) heatingyladyş ulgamynyň gündelik işleýşi we hyzmaty
Dürli operatorlaryň bilim we tehniki derejesi ýaly dürli obýektiw şertleri bar. Şol bir ýyladyş enjamyny we ýylylyk geçiriji ýagy ulansalar-da, ýyladyş ulgamynyň temperaturasy we akym derejesi gözegçilik derejesi deň däl.
Temperatura ýylylyk okislenme reaksiýasy we ýylylyk geçiriji ýagyň termiki polimerizasiýa reaksiýasy üçin möhüm parametrdir. Temperaturanyň ýokarlanmagy bilen bu iki reaksiýanyň reaksiýa derejesi ep-esli ýokarlanar we koks meýli hem şoňa görä ýokarlanar.
Himiýa in engineeringenerçilik ýörelgeleriniň degişli teoriýalaryna görä: Reynolds sanynyň köpelmegi bilen koks tizligi haýallaýar. Reynolds sany ýylylyk geçiriji ýagyň akym tizligine proporsionaldyr. Şonuň üçin ýylylyk geçiriji ýagyň akym tizligi näçe köp bolsa, koks haýal bolýar.

[5]. Koks etmegiň çözgütleri
Koksyň emele gelmegini haýallatmak we ýylylyk geçiriji ýagyň hyzmat möhletini uzaltmak üçin aşakdaky taraplardan çäreler görülmeli:
(1) Degişli markanyň ýylylyk geçiriji ýagyny saýlaň we fiziki we himiki görkezijileriniň tendensiýasyna gözegçilik ediň
Transylylyk geçiriji ýag, ulanyş temperaturasyna görä markalara bölünýär. Olaryň arasynda mineral ýylylyk geçiriji ýag esasan üç markany öz içine alýar: L-QB280, L-QB300 we L-QC320 we ulanyş temperaturasy degişlilikde 280 ℃, 300 ℃ we 320 are.
SH / T 0677-1999 "atylylyk geçiriji suwuklyk" standartyna laýyk gelýän degişli markanyň we hiliň ýylylyk geçiriji ýagy, ýyladyş ulgamynyň ýylylyk temperaturasyna görä saýlanmalydyr. Häzirki wagtda täjirçilik taýdan elýeterli ýylylyk geçiriji ýaglaryň maslahat berilýän temperaturasy, ulanyjylary ýalňyşdyrýan we wagtal-wagtal howpsuzlyk hadysalaryny ýüze çykarýan hakyky ölçeg netijelerinden düýpgöter tapawutlanýar. Ulanyjylaryň köpüsiniň ünsüni özüne çekmeli!
Heatylylyk geçiriji ýag ajaýyp ýylylyk durnuklylygy we ýokary temperaturaly antioksidantlar we masştablara garşy goşundylary bilen arassalanan esasy ýagdan ýasalmalydyr. Temperatureokary temperaturaly antioksidant iş wagtynda ýylylyk geçiriji ýagyň okislenmegini we galyňlaşmagyny netijeli gijikdirip biler; scokary temperatura garşy ulaldyjy serişde peç turbalarynda we turbageçirijilerdäki kokslary eredip, ýylylyk geçiriji ýagda ýaýradyp biler we peç turbalaryny we turbalaryny arassa saklamak üçin ulgamyň aýlaw süzgüçinden süzüp biler. Her üç aýdan ýa-da alty aýdan soň, ýylylyk geçiriji ýagyň ýapyşyklygy, fleş nokady, kislotanyň bahasy we uglerod galyndylary yzarlanylmaly we derňelmeli. Görkezijileriň ikisi görkezilen çäkden geçende (uglerodyň galyndysy 1,5% -den köp däl, kislotanyň bahasy 0,5mgKOH / g-den ýokary däl, fleş nokadynyň üýtgemegi 20% -den köp däl, ýapyşyklygyň üýtgemegi 15% -den köp däl), täze ýag goşmak ýa-da ähli ýagy çalyşmak göz öňünde tutulmalydyr.
(2) heatingyladyş ulgamynyň oýlanyşykly dizaýny we oturdylmagy
Heatylylyk geçiriji ýag bilen ýyladyş ulgamynyň dizaýny we gurnalyşy, ýyladyş ulgamynyň howpsuz işlemegini üpjün etmek üçin degişli bölümler tarapyndan düzülen gyzgyn ýag peçiniň dizaýn düzgünlerine berk eýermelidir.
(3) heatingyladyş ulgamynyň gündelik işini standartlaşdyryň
Malylylyk ýagy ýyladyş ulgamynyň gündelik işi, degişli bölümler tarapyndan düzülen organiki ýylylyk göteriji peçler üçin howpsuzlyk we tehniki gözegçilik kadalaryna berk eýermelidir we ýylylyk ýagynyň temperaturasy we akym tizligi ýaly parametrleriň üýtgeýän tendensiýalaryna gözegçilik etmelidir. islän wagtyňyz ulgam.
Hakyky ulanylanda, ýyladyş peçiniň çykýan ýerindäki ortaça temperatura ýylylyk geçiriji ýagyň işleýiş temperaturasyndan azyndan 20 ℃ pes bolmalydyr.
Açyk ulgamyň giňeldiş tankyndaky ýylylyk geçiriji ýagyň temperaturasy 60 than-dan pes bolmaly, temperatura bolsa 180 than-dan ýokary bolmaly däldir.
Gyzgyn ýag peçindäki ýylylyk geçiriji ýagyň akym tizligi, ýylylyk geçiriji ýagyň turbulentligini ýokarlandyrmak, ýylylyk geçiriji araçäk gatlagynda durgun aşaky gatlagyň galyňlygyny azaltmak we 2,5 m / s-den pes bolmaly däldir. konwektiw ýylylyk geçiriji ýylylyk garşylygy we suwuk ýylylyk geçirişini güýçlendirmek maksadyna ýetmek üçin konwektiw ýylylyk geçiriji koeffisiýentini gowulandyrmak.
(4) heatingyladyş ulgamyny arassalamak
Malylylyk okislenmesi we termiki polimerizasiýa önümleri ilki bilen turba diwaryna ýapyşýan polimerizirlenen ýokary uglerodly ýelimli maddalary emele getirýär. Şeýle maddalary himiki arassalamak arkaly aýryp bolýar.
Carbonokary uglerodly ýelimli maddalar doly däl grafiki ýataklary emele getirýär. Himiki arassalamak diňe karbonlaşdyrylmadyk bölekler üçin täsirli. Doly grafitirlenen koks emele gelýär. Himiki arassalamak indi bu maddanyň çözgüdi däl. Mehaniki arassalamak esasan daşary ýurtlarda ulanylýar. Ulanylanda ýygy-ýygydan barlanmalydyr. Döredilen ýokary uglerodly ýelimli maddalar entek uglerodlaşdyrylmadyk ýagdaýynda, ulanyjylar arassalamak üçin himiki arassalaýjy serişdeleri satyn alyp bilerler.

[6]. Netije
1. heatylylyk geçiriş prosesinde ýylylyk geçiriji ýagyň kokslanmagy termiki oksidlenme reaksiýasynyň we termiki polimerizasiýa reaksiýasynyň önümlerinden gelýär.
2. heatylylyk geçiriji ýagyň kokslanmagy, ýyladyş ulgamynyň ýylylyk geçirijilik koeffisiýentiniň peselmegine, işleýiş temperaturasynyň ýokarlanmagyna we ýangyç sarp edilişiniň ýokarlanmagyna sebäp bolar. Agyr ýagdaýlarda, ýylylyk peçinde ýangyn, partlama we operatoryň şahsy şikesleri ýaly betbagtçylyklaryň ýüze çykmagyna sebäp bolar.
3. Koksyň emele gelişini haýallatmak üçin ajaýyp ýylylyk durnuklylygy we ýokary temperatura garşy antioksidasiýa we ýangyna garşy goşundylary bilen arassalanan esasy ýag bilen taýýarlanan ýylylyk geçiriji ýag saýlanmalydyr. Ulanyjylar üçin ulanyş temperaturasy häkimýet tarapyndan kesgitlenen önümler saýlanmalydyr.
4. heatingyladyş ulgamy ýerlikli dizaýn edilmeli we oturdylmaly, ulanylanda ýyladyş ulgamynyň gündelik işi standartlaşdyrylmaly. Işleýän ýylylyk geçiriji ýagyň ýelimliligi, fleş nokady, kislotanyň gymmaty we galyndy uglerody, üýtgeýän tendensiýalaryny synlamak üçin yzygiderli barlanmalydyr.
5. Himiki arassalaýjy serişdeler, ýyladyş ulgamynda entek karbonlaşmadyk kokslary arassalamak üçin ulanylyp bilner.